Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 4 grudnia 2024 r., II CSKP 2047/22, wyjaśnił, że:
1) Brak przeszkód prawnych, aby wpisu dotyczącego zmiany wierzyciela hipotecznego dokonać także wówczas, gdy hipoteka ma charakter hipoteki przymusowej, wpisanej przez cedenta – bank na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego.
2) W przypadku wierzytelności zabezpieczonej hipoteką występuje ścisła zależność hipoteki od przelewanej wierzytelności oraz zależność tej wierzytelności od cedowanej wierzytelności. Skutek w postaci przejścia wierzytelności i hipoteki, jako prawa zabezpieczającego, uzależniony jest od dokonania konstytutywnego wpisu cesjonariusza (nabywcy wierzytelności) w dziale IV księgi wieczystej. Przejście hipoteki w ogóle nie musi być przedmiotem porozumienia cedenta i cesjonariusza, wystarczy, że dokonają oni rozporządzenia wierzytelnością, z tym, że wierzytelność przejdzie na cesjonariusza dopiero z chwilą stosownego wpisu do księgi wieczystej. Dopóki więc wpis hipoteki z wniosku nabywcy nie nastąpi, dopóty nie przechodzi na niego również wierzytelność hipoteczna, ale z chwilą zarządzenia wpisu skutki nabycia wierzytelności wraz z hipoteką mają moc wsteczną od chwili złożenia wniosku o jego dokonanie. Przejście hipoteki na nabywcę w przypadku cesji wierzytelności w braku odmiennych postanowień jest ustawowym skutkiem przeniesienia wierzytelności zabezpieczonej (art. 510 § 2 kodeksu cywilnego w zw. z art. 78 ust. 1 i 2 ustawy o księgach wieczystych i hipotece). Z przepisów prawa wynika zatem akcesoryjność hipoteki, w myśl której hipoteka dzieli losy zabezpieczonej wierzytelności. Hipoteka jako taka nie jest przedmiotem obrotu, jej przejście jest następstwem przelewu wierzytelności hipotecznej. Przelew wierzytelności hipotecznej jest czynnością prawną rozporządzającą, która dochodzi do skutku w wyniku umowy zobowiązująco-rozporządzającej lub rozporządzającej oraz wpisu do księgi wieczystej.
3) Od momentu zabezpieczenia wierzytelności hipoteką przymusową kwestia zbycia tej wierzytelności oceniana musi być z uwzględnieniem art. 79 ustawy o księgach wieczystych i hipotece.