profesor Ryszard Strzelczyk

Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 27 listopada 2024 r., III KO 138/23, przypomniał, że postępowanie sądowe zakończone prawomocnym orzeczeniem wznawia się, jeżeli po wydaniu orzeczenia ujawnią się nowe fakty lub dowody wskazujące na to, że skazany nie popełnił czynu albo czyn jego nie stanowił przestępstwa lub nie podlegał karze. Jest to tzw. podstawa wznowienia de novis (zwana też propter nova), której skuteczne podnoszenie uwarunkowane jest kumulatywnym spełnieniem dwóch warunków: po pierwsze – proponowany dowód ma mieć cechy dowodu nowego, tj. nieznanego wcześniej stronie i sądom orzekającym w sprawie, po drugie – jego treść z wysokim prawdopodobieństwem uprawniać ma do twierdzenia, że po wznowieniu postępowania zapadnie orzeczenie odmienne od poprzedniego, a więc m.in. skutkujące przyjęciem, że oskarżony nie popełnił czynu. Przy czym ciężar udowodnienia istnienia przesłanki propter nova obciąża składającego wniosek o wznowienie, a to z uwagi na istnienie domniemania prawdziwości ustaleń prawomocnego orzeczenia sądu.