Co musisz wiedzieć będąc świadkiem w sądzie?
Obowiązek stawienia się na wezwanie
Gdy zostałeś wezwany do sądu w charakterze świadka, to powinieneś się tam stawić. W sytuacji, gdy Twoje stawiennictwo jest niemożliwe, bo np. przebywasz za granicą i nie zdążysz wrócić do Polski, powinieneś poinformować o tym sąd. Najlepiej uczynić to listem poleconym, a w razie obawy, że korespondencja nie dotrze do sądu na czas, mailowo na adres biura obsługi interesantów sądu (BOI) lub choćby telefonicznie.
Jeżeli nie usprawiedliwisz swojej nieobecności, to istnieje duże prawdopodobieństwo, że sąd ukarze Cię grzywną w wysokości do 3.000 zł, a następnie wezwie Cię na kolejny termin rozprawy. Jeżeli po raz drugi nie stawisz się w sądzie bez usprawiedliwienia, to sąd albo ukarze Cię kolejną grzywną albo zarządzi doprowadzenie Cię na rozprawę przez Policję.
Reasumując, lepiej nie lekceważyć wezwań sądu.
Obowiązek udokumentowania tożsamości
Do sądu musisz zabrać ze sobą dowód osobisty lub paszport. Będziesz musiał udokumentować sądowi swoją tożsamość.
Aby nie spóźnić się na rozprawę przybądź do sądu co najmniej kwadrans wcześniej. Sądy mieszczą się zazwyczaj w ogromnych budynkach i znalezienie sali rozpraw może zabrać Ci sporo czasu. Ponadto, po znalezieniu właściwej sali możesz dowiedzieć się, że rozprawa została przeniesiona do innej sali, co skutkować będzie koniecznością dalszych poszukiwań.
Pamiętać też musisz, że samo wejście do budynku sądu może zabrać Ci kilka minut. Osoby wchodzące do budynku sądu, a także ich bagaż, podlegają kontroli dokonywanej przez pracowników ochrony. Czynności te bywają czasochłonne.
Reasumując, aby uniknąć zbędnego stresu, lepiej przybyć do sądu wcześniej.
Obowiązek mówienia prawdy
Zeznając jako świadek masz obowiązek mówienia prawdy. Przed przystąpieniem do przesłuchania sąd uprzedzi Cię o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Grozi za to kara pozbawienia wolności do 8 lat (art. 233 k.k.).
Pamiętaj jednak, że masz prawo do odmowy składania zeznań, jeżeli sprawa w której zostałeś wezwany jako świadek dotyczy osoby Ci najbliższej (art. 182 k.p.k.).
Ponadto możesz uchylić się od odpowiedzi na pytanie, jeżeli udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić Ciebie lub osobę Ci najbliższą na odpowiedzialność karną lub karnoskarbową (art. 183 k.p.k.). Ustawodawca wychodzi z słusznego założenia, że nie można racjonalnie oczekiwać od świadka, aby obciążał samego siebie lub osobę mu najbliższą.
Przyrzeczenie mówienia prawdy
Na okoliczność mówienia prawdy sąd odbierze od Ciebie uroczyste przyrzeczenie. Nie musisz obawiać się, że nie znasz roty tego przyrzeczenia, gdyż sędzia przewodniczący odczyta Ci ten tekst na głos, a Ty będziesz powtarzał słowa sędziego.
Sąd może, za zgodą stron obecnych na sali rozpraw, odstąpić od odebrania od Ciebie przyrzeczenia, co w praktyce zdarza się bardzo często. Pamiętać jednak musisz, że odstąpienie od odebrania przyrzeczenia, nie zwalnia świadka z obowiązku mówienia prawdy ani nie zdejmuje z niego odpowiedzialności za składanie fałszywych zeznań.
O co będzie Cię pytał sąd?
Na początku przesłuchania sąd zapyta Cię, czy wiesz w jakiej sprawie zostałeś wezwany. Jeżeli odpowiesz twierdząco, sąd poprosi Cię, abyś opowiedział, co ze sprawy pamiętasz. Jeżeli odpowiesz przecząco, sąd poinformuje Cię w jakiej sprawie zostałeś wezwany, a następnie zada to samo pytanie, czyli – co ze sprawy pamiętasz.
Po Twojej swobodnej wypowiedzi sąd, a także inni uczestnicy postępowania sądowego, będą Ci zadawać pytania. Powinieneś odpowiadać na nie zwięźle i rzeczowo. Jeżeli czegoś nie wiesz albo nie pamiętasz, przyznaj to wprost i nie konfabuluj. Twoją rolą jest przekazanie sądowi tego co wiesz, a nie tego co Ci się wydaje, czy czego się domyślasz.
Odpowiadając na poszczególne pytania zwracaj się bezpośrednio do sądu, a nie do osób, które pytania zadają.
Osobom zadającym pytania nie daj się sprowokować ani wciągnąć w polemikę. Twoją rolą nie jest udowadnianie czegokolwiek. Ty jedynie przekazujesz sądowi co jest Ci w sprawie wiadome i czego byłeś świadkiem. Interpretacja tych faktów należy do sądu.
Możliwość pozostania na sali rozpraw
Po złożeniu zeznań możesz albo opuścić salę rozpraw albo na niej pozostać. Zasadą jest bowiem, że świadek, który złożył już swoje zeznania może pozostać na sali sądowej i obserwować dalszy przebieg rozprawy. Jeżeli chcesz tak uczynić, zapytaj na wszelki wypadek sądu, czy nie ma przeszkód abyś pozostał na sali rozpraw. Sąd prawdopodobnie na to zezwoli, chyba że w konkretnym przypadku istnieją jakieś procesowe przeciwskazania.
Przed opuszczeniem sali rozpraw możesz złożyć do protokołu wniosek o zwrot poniesionych kosztów podróży, wydatków na nocleg oraz rekompensatę za utracony zarobek lub dochód. Do wniosku powinieneś załączyć dokumenty potwierdzające poniesienie tych kosztów.